De generale synode van de PKN heeft een nieuwe nota aanvaard ‘over relaties met Joden en Palestijnse christenen’. Ik wordt er moedeloos van. Opnieuw dat onmogelijke midden opzoeken dat gewoon niet bestaat. Maar uiteraard alles om ‘de boel bij elkaar te houden’. Ik had een eerdere versie al gelezen en de synode heeft dat nu dus overgenomen.
Het is allemaal nog steeds gebaseerd op appels en peren, nl. ‘drie gelijkwaardige roepingen‘. Maar wat de kerkorde met zeer goede redenen ‘onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël’ noemt is fundamenteel een andere categorie dan oecumenische of diaconale roepingen. Die verbondenheid gaat over de bron en kern van het geloof, de andere twee zijn uitwerkingen. Door dat gelijk te schakelen worden kern en bron versmald tot iets dat netjes past in een moderne wereldbeschouwing. Wat mij betreft een gotspe.
Ik ga niet meer in op die nota. Alleen een paar observaties.
Het woord ‘Israël’ is helemaal verdwenen uit de titel en vervangen door ‘Joden’. In de nota komt het vooral voor in combinatie met ‘Palestijns’, dus in verband met het politieke conflict. Dat is in lijn met wat het PKN hoofdkantoor al eerder deed, hevige bezwaren uit haar eigen Kerk & Israël-groepen botweg negerend: de naam van het tijdschrift ‘Onderweg met Kerk & Israël’ veranderen in iets als ‘Onderweg met het jodendom’ om het vervolgens weg te steken in een bijlage van een ander krantje. Argument: de naam ‘Israël’ leidt maar tot verwarring bij de mensen. Taal telt en taal is veelzeggend, vooral waar iets niet gezegd wordt.
Verder valt me op dat het nu ineens gaat om ‘verbondenheid met Palestijnse christenen’. In de eerdere IP-nota uit 2008, waarvan de nieuwe nota een ‘herijking’ zou moeten zijn, ging het in mijn herinnering nog over het hele Palestijnse volk. ‘Palestijnse christenen’ zijn daarbinnen een kleine minderheid, voornamelijk oosters-orthodox. Die kerken bestaan er al vele eeuwen lang. De Maronieten in Libanon bijvoorbeeld herleiden hun oorsprong tot de eerste eeuw.
De groep waarmee de PKN zich zo graag verbonden ziet zijn de protestantse theologen, een kleine minderheid van een kleine minderheid, ontstaan uit Europese en Amerikaanse evangelisatie in de 19e eeuw. Overigens een minderheid die in feite nog steeds een vervangingstheologie hanteert, of tenminste gedoogt. En die mij, als ik het opneem voor de staat Israël, meteen wegzetten als ‘christen-zionist’. Hoe kun je daar dan ‘gelijkwaardig’ mee verbonden zijn?
Maar goed, de synode heeft de kool en de geit weer gespaard. Wat er dan nog terecht moet komen van dat gesprek in de gemeenten waarover zij het heeft, weet ik niet. Temeer daar dit weer van bovenaf wordt gedropt. Gemeenten zullen het dan ook waarschijnlijk gewoon weer negeren. Gelukkig heb ik geen kerkelijke functie meer.
P.S. Welk verweer heeft de kerk vanuit zo’n mooie ‘middenpositie’ tegen de barbaarse jodenhaat die de dag voor de Kristallnacht-herdenking Amsterdam overspoelde? Dat blijft bij een ‘dat is natuurlijk volstrekt verwerpelijk’, maar op de achtergrond zoemt dan toch meteen een ‘maar ja, aan de andere kant…’ De kerk zal dat zelf niet zeggen, maar wie wil kan het gemakkelijk zelf invullen. Ik heb het dichtbij al zien gebeuren.